Tuy nhiên, điều này cũng sẽ đẩy mức cạnh tranh lên cao, thậm chí không có điểm dừng nếu thị trường và mạng lưới kinh doanh của doanh nghiệp phân phối bán lẻ chưa được xây dựng vững mạnh.

“Sóng ngầm” trong bán lẻ

Theo Công ty Nghiên cứu thị trường Taylor Nelson Sofres tại Việt Nam, mặc dù bị tụt hạng do kinh tế khó khăn, nhưng tỷ lệ tăng trưởng thị trường tiêu dùng của Việt Nam trong quý IV/2010 đạt 21%, cao hơn so với các nước trong khu vực như Thái Lan (4,5%), Philíppin (4,6%), Malaixia (1,9%)...

Dự báo từ nay đến năm 2014, doanh số bán lẻ tại Việt Nam có thể tăng khoảng 23%/năm. Điều này cho thấy, thị trường bán lẻ Việt Nam có rất nhiều cơ hội, nhất là khi người tiêu dùng đang có khuynh hướng chuyển sang mua sắm tại các siêu thị lớn và cửa hàng hiện đại, tập trung chủ yếu vào những mặt hàng tiêu dùng cao cấp.

Chính vì vậy, trong những năm qua, kênh phân phối hiện đại này mặc dù gặp nhiều khó khăn nhưng vẫn giữ được đà tăng trưởng. Số liệu của Bộ Công Thương cho thấy, trong hai năm (2008 - 2009), kênh bán lẻ hiện đại chỉ chiếm 15% thị phần, năm 2010 tăng 17% và đến đầu quý II/2011 lên 21%. Không chỉ tăng thị phần, thị trường bán lẻ hiện đại cũng tăng nhanh về số điểm bán, đến nay hệ thống Big C có 14 đại siêu thị, Metro cũng có 13 điểm bán lẻ, Sài Gòn Co.op có 50 siêu thị.

Tuy nhiên, ông Phan Thế Ruệ - Chủ tịch Hiệp hội Bán lẻ Việt Nam (AVR), lo ngại: “Với “miếng bánh” hấp dẫn này, thị trường bán lẻ tại Việt Nam không tránh khỏi sự cạnh tranh về thị phần của các doanh nghiệp nước ngoài.

Theo lộ trình cam kết về việc mở cửa thị trường bán lẻ sau khi gia nhập WTO, Việt Nam cho phép liên doanh trong lĩnh vực bán lẻ không hạn chế mức góp vốn từ phía nước ngoài. Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam đang yếu về mọi mặt như quy mô nhỏ, manh mún, hoạt động rời rạc, quản lý thiếu chuyên nghiệp… Trước áp lực cạnh tranh từ phía các nhà bán lẻ nước ngoài, nhiều doanh nghiệp phân phối nội địa, đặc biệt là hộ buôn bán nhỏ lẻ đã rơi vào tình trạng phá sản”.

Nhượng quyền để cứu mình

Ông Phan Thế Ruệ - Chủ tịch AVR, cho rằng để tránh nguy cơ bị đào thải, một trong những cách có thể lựa chọn là doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng và triển khai kế hoạch đầu tư, phát triển nhanh hệ thống phân phối hiện đại theo phương thức nhượng quyền thương mại, hoặc hợp đồng liên doanh để giữ thương hiệu cũng như thị phần nội địa trước cuộc cạnh tranh sắp tới.

Trong những năm qua, đã có một số doanh nghiệp đi tiên phong trong việc áp dụng hình thức nhượng quyền như: Trung Nguyên, Phở 24, Fashion T&T, chuỗi siêu thị điện máy Best Carings… Đáng chú ý, có một xu hướng đang diễn ra trong lĩnh vực bán lẻ là các doanh nghiệp trong nước muốn tìm kiếm đối tác nước ngoài để liên doanh, liên kết. Xu hướng này xuất phát từ việc các doanh nghiệp Việt Nam thuộc lĩnh vực này luôn gặp khó khăn về vốn, cũng như công nghệ kinh doanh.

Theo đó, nhượng quyền là cách đi nhanh nhất để doanh nghiệp nước ngoài có thể “lách” quy định bằng cách lập ra các pháp nhân khác nhau để mở được chuỗi phân phối, đẩy mạnh thị trường bán lẻ tại Việt Nam

Chính vì vậy, không phải ngẫu nhiên tại nhiều cuộc họp trực tiếp với đại diện Chính phủ Việt Nam, các tổ chức, doanh nghiệp nước ngoài như Eurocham, Amcham đều khuyến nghị phải mở rộng thị trường bán lẻ. Thực tế cho thấy, dù không có cuộc đổ bộ của các thương hiệu bán lẻ như dự báo sau thời điểm mở cửa tháng 1/2009, nhưng các trung tâm bán lẻ đã có mặt như Big C, Lotte Mart đang tận dụng cơ hội mở rộng thị phần ra toàn quốc.

Như vậy, trong bối cảnh luôn bị đe dọa thị phần, nhượng quyền là lựa chọn hợp lý cho nhiều doanh nghiệp nội. Vấn đề còn lại là doanh nghiệp nội nắm bắt cơ hội này như thế nào